مقدمه
اختلال شخصیت ضد اجتماعی (Antisocial Personality Disorder) یکی از جدیترین اختلالات روانشناختی است که در گروه B اختلالات شخصیت قرار میگیرد. این اختلال با ویژگیهایی نظیر نقض حقوق دیگران، بیتوجهی به قوانین اجتماعی، عدم مسئولیتپذیری، و ناتوانی در ایجاد روابط سالم و پایدار مشخص میشود. در این مقاله به بررسی جزئیات این اختلال، عوامل مؤثر در پیدایش آن، معیارهای تشخیص، و روشهای درمان پرداخته خواهد شد.
اختلال شخصیت ضد اجتماعی
اختلال شخصیت ضد اجتماعی (ASPD) یک وضعیت روانشناختی است که با الگوی مداوم از رفتارهای ضد اجتماعی و بیاحترامی به حقوق و احساسات دیگران همراه است. افرادی که به این اختلال مبتلا هستند معمولاً رفتارهایی مانند دروغگویی مکرر، نقض قوانین، ارتکاب جرایم، بیاعتنایی به احساسات دیگران، و عدم پشیمانی از اعمال خود را از خود نشان میدهند. این افراد غالباً به راحتی تحت تأثیر دیگران قرار نمیگیرند و در نتیجه، ناتوانی در برقراری روابط اجتماعی پایدار دارند.
ویژگیهای اختلال شخصیت ضد اجتماعی
اختلال شخصیت ضد اجتماعی دارای مجموعهای از ویژگیها و رفتارهای غیرمعمول است که این افراد را از دیگران متمایز میکند. در زیر به برخی از این ویژگیها پرداخته شده است:
الف. ویژگیهای اصلی:
- عدم رعایت حقوق دیگران و بیتوجهی به احساسات آنها: افراد مبتلا به این اختلال تمایلی به رعایت حقوق و احساسات دیگران ندارند و غالباً رفتارهای خودخواهانهای از خود نشان میدهند.
- آغاز رفتارهای ضد اجتماعی در دوران کودکی و ادامه آنها در بزرگسالی: رفتارهای ضد اجتماعی اغلب از کودکی آغاز میشود و به مرور زمان، در بزرگسالی نیز ادامه پیدا میکند.
- رفتارهایی خارج از استانداردهای اجتماعی و اخلاقی:افراد مبتلا به ASPD معمولاً قوانین و هنجارهای اجتماعی را نادیده میگیرند و رفتارهای خطرناکی از خود نشان میدهند.
ب. ویژگیهایی جهت تشخیص:
- خوشاخلاقی ظاهری: این افراد معمولاً در نگاه اول جذاب و دوستداشتنی به نظر میرسند، اما این ظاهر فریبنده است و اغلب پشت آن، شخصیتی متقلب و خودخواه قرار دارد.
- احساسات سطحی: افراد مبتلا فاقد همدلی و احساسات عمیق هستند و معمولاً توانایی ابراز پشیمانی واقعی را ندارند.
- عدم برنامهریزی و رفتارهای تکانشی: این افراد تمایلی به برنامهریزی برای آینده ندارند و غالباً در لحظه تصمیمگیری میکنند.
- درس نگرفتن از تجربهها: افراد مبتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی به ندرت از اشتباهات خود درس میگیرند و تمایل به تکرار رفتارهای نادرست دارند.
- عدم صداقت و تمایل به دروغگویی مکرر: دروغگویی و فریب دادن دیگران یکی از ویژگیهای بارز این افراد است.
دلایل اختلال شخصیت ضد اجتماعی
اختلال شخصیت ضد اجتماعی ناشی از ترکیبی از عوامل مختلف است. این عوامل میتوانند شامل عوامل ژنتیکی، زیستشناختی، خانوادگی، و محیطی باشند.
الف. عوامل رشدی:
- روابط ضعیف با همسالان و والدین: کودکان و نوجوانانی که روابط ضعیفی با والدین یا همسالان خود دارند، بیشتر در معرض ابتلا به این اختلال هستند.
- روشهای تربیت نامناسب: عدم نظارت والدین، تربیت نامناسب و محیطهای خانوادگی پرتنش میتواند به توسعه این اختلال کمک کند.
- تجربه خشونت در خانواده: کودکانی که در خانوادههایی با خشونت و سوءاستفاده بزرگ میشوند، بیشتر در معرض خطر اختلال شخصیت ضد اجتماعی هستند.
- زندگی در محیطهای اجتماعی-اقتصادی ناگوار: کودکان در خانوادههای با شرایط اقتصادی و اجتماعی پایین، احتمال بیشتری برای ابتلا به ASPD دارند.
ب. عوامل ژنتیک:
تحقیقات نشان دادهاند که عوامل ژنتیکی نقش مهمی در ایجاد این اختلال دارند. برای مثال، دوقلوهای همسان بیش از دوقلوهای ناهمسان احتمال ابتلا به ASPD را دارند. همچنین، والدینی که به این اختلال مبتلا هستند، احتمال دارد که این ویژگیها را به فرزندان خود انتقال دهند.
پیج اینستاگرام آکادمی تلسی را دنبال کنید
درمان اختلال شخصیت ضد اجتماعی
درمان اختلال شخصیت ضد اجتماعی چالشهای زیادی دارد، چرا که این افراد اغلب تمایلی به تغییر یا دریافت کمک ندارند.
الف. رواندرمانی:
رواندرمانی یکی از روشهای درمانی است، اما افراد مبتلا به ASPD معمولاً به دلیل تمایل به فریبکاری و بازی با رواندرمانگرها، در جلسات درمان همکاری نمیکنند.
ب. گروهدرمانی:
گروهدرمانی میتواند در مواردی مفید باشد، زیرا فرد مبتلا به ASPD ممکن است از فیدبکهای صادقانه اعضای گروه تأثیر بپذیرد. این روش میتواند به اصلاح رفتارهای ناسازگار کمک کند.
ج. دارودرمانی:
اگرچه داروهایی برای درمان این اختلال وجود ندارد، اما ممکن است برای مدیریت برخی علائم جانبی مانند اضطراب، پرخاشگری، یا افسردگی از داروها استفاده شود.
پیشگیری از اختلال شخصیت ضد اجتماعی
پیشگیری از اختلال شخصیت ضد اجتماعی معمولا از طریق مداخله زودهنگام در کودکان و نوجوانانی که رفتارهای مشکلزا دارند، امکانپذیر است.
موارد مهم در پیشگیری:
- ایجاد محیط خانوادگی باثبات و حمایتگر
- آموزش مهارتهای اجتماعی و کنترل خشم به کودکان
- شناسایی و مداخله در رفتارهای مشکلزای کودکان در سنین پایین
کیس استادی اختلال شخصیت ضد اجتماعی
کیس استادی1: جانیار، 30 ساله
جانیار مردی 30 ساله است که از دوران نوجوانی رفتارهای مشکلزا و ضد اجتماعی از خود نشان داده است. در 14 سالگی اولین بار به دلیل دزدی از مغازه بازداشت شد. او در دوران مدرسه بارها به علت خشونت، دعوا با همکلاسیها و بیتوجهی به قوانین مدرسه اخراج شده است. جانیار همچنین بارها دروغهای بزرگی به معلمان و والدین خود گفته است و وقتی با رفتارهای اشتباهش مواجه میشد، به جای پذیرفتن مسئولیت، سعی میکرد دیگران را برای اشتباهاتش سرزنش کند.
در دوران بزرگسالی، این رفتارهای مخرب ادامه یافت و به مرور زمان شدیدتر شد. جانیار به مشاغل مختلفی دست زد اما هرگز در آنها پایدار نبود؛ زیرا در محل کار رفتارهای پرخاشگرانه و غیرمسئولانهای داشت. او بارها به دلیل تخلفهای رانندگی و رفتارهای خطرناک در رانندگی جریمه شده و حتی گواهینامهاش به طور موقت باطل شده است. جانیار به دیگران آسیب میزند بدون اینکه احساس پشیمانی کند و هرگز مسئولیت اعمال خود را بر عهده نمیگیرد. او بارها در روابط عاطفی خود خیانت کرده و نسبت به احساسات شریک زندگیاش بیتفاوت بوده است.
جانیار با وجود اینکه چندین بار از سوی خانوادهاش تشویق به دریافت درمان شده است، هرگز احساس نکرده که به کمک نیاز دارد. در جلسات رواندرمانی نیز سعی کرده تا با دروغ و بازی با روانشناس معالج، خود را فردی بیگناه و قربانی شرایط نشان دهد. او نه تنها هیچگونه پشیمانی یا احساس مسئولیت نسبت به رفتارهایش ندارد، بلکه از آنها به عنوان نشانهای از برتری و قدرت خود یاد میکند.
کیس استادی2: مریم، 37 ساله
مریم، یک زن 37 ساله، از نوجوانی به عنوان فردی مغرور، بیاحساس، و بیاعتنا به حقوق دیگران شناخته میشد. او در خانوادهای پرتنش و آشفته بزرگ شد که در آن شاهد خشونت خانگی و درگیریهای والدین خود بود. در سنین جوانی، مریم به روابط ناپایدار و ناسالم روی آورد و به روابطی که بتواند از آنها برای منافع شخصی خود استفاده کند، وارد شد. در محیط کاری، مریم با رفتارهای خصمانه، سوءاستفاده از همکاران و تحقیر آنها، و دروغگویی مکرر شناخته میشد.
او بارها شغلهای مختلفی را به دست آورده اما هرگز نتوانسته در هیچکدام از آنها موفق باشد؛ زیرا با سوءاستفاده از موقعیت، خرابکاری، و نقض قوانین شرکت، محیطی مسموم ایجاد میکرد. در یکی از این مشاغل، مریم با استفاده از اطلاعات خصوصی همکاران خود سعی کرد تا آنها را تهدید کرده و از موقعیت خود به نفع خود استفاده کند. پس از افشای این موضوع، مریم بدون هیچگونه احساس پشیمانی یا شرمساری، شرکت را ترک کرد و حتی تهدید کرد که برای تلافی، شکایت خواهد کرد.
در زندگی شخصی، مریم هیچ گونه همدلی یا علاقهای به مشکلات و احساسات دیگران نشان نمیدهد. او به راحتی دیگران را فریب میدهد و از آنها برای تأمین نیازهای خود سوءاستفاده میکند. او در برابر آسیبهایی که به دیگران وارد کرده است، هیچ حس پشیمانی یا گناه ندارد و معمولاً دیگران را مسئول اشتباهات و مشکلات خود میداند.
در طی جلسات درمانی، مریم نه تنها تمایلی به تغییر رفتارهای خود نشان نمیدهد، بلکه سعی میکند روانشناس خود را نیز فریب دهد و با بیاحترامی با او برخورد میکند. او به سرعت جلسات را قطع کرده و اعلام میکند که نیازی به کمک یا درمان ندارد؛ زیرا معتقد است مشکلی در رفتارهایش وجود ندارد.
جمعبندی
اختلال شخصیت ضد اجتماعی یک مشکل روانشناختی جدی و پیچیده است که میتواند منجر به رفتارهای خلاف، پرخاشگری و بیمسئولیتی در زندگی فرد شود. تشخیص و درمان زودهنگام این اختلال، همراه با پیشگیری و مداخله مناسب، بهترین روشها برای کاهش تأثیرات منفی این اختلال بر جامعه هستند.
در نهایت لازم است به این موضوع مهم اشاره کنم که تلاش بر این بوده دید صحیحی ارائه شود اما پس از خواندن مقاله لازم است بررسیهای بسیاری صورت گیرد. هر فرد ویژگیها، نیازها و شرایط خاص خود را دارد و بنابراین، راهحل یا روش واحدی نمیتواند برای همه مناسب باشد به همین دلیل لازم است از روانشناسان و افراد متخصص در این حوزه راهنمایی گرفت.
درخواست مشاوره
اگر شما نیز به دنبال مشاوره حرفهای و تخصصی هستید، تیم مشاوران ما آماده است تا با ارائه خدمات مشاوره آنلاین، به شما در حل مشکلات و چالشهایشان کمک کند.
دریافت نوبت در اپلیکیشن تلسی
جهت ثبت نزدیک ترین نوبت و ارتباط با روانشناسان مجرب، کافی است اپلیکیشن تلسی را نصب کنید
چرا باید از اپلیکیشن تلسی استفاده کنم؟
آیا حتما باید اپلیکیشن آکادمی تلسی را دانلود کنم؟
برای سیستم عامل اندروید بهتر است اپلیکیشن تلسی را نصب کنید اما در سیستمهای عاملهای IOS و Windows میتوانید توسط وب اپلیکیشن، از امکانات اپلیکیشن تلسی استفاده کنید.
در هر صورت اگر تمایلی به نصب اپلیکیشن ندارید از نسخه تحت وب در اندروید هم میتوانید استفاده کنید.
با نصب اپلیکیشن، فقط ثبت نوبت دارم؟
شما با نصب اپلیکیشن تلسی، علاوه بر ثبت نوبتهای مشاوره، به بقیه برنامههای علمی تلسی مانند تلسی تاک، تلسی بوک، تلسی دیسکاشن، ویدیو کست لنزما، دورهها، مقالات و بسیاری از برنامههای دیگر دسترسی خواهید داشت.