ارتباط منطق نویسنده و خواننده در تفکر نقادانه
تفکر نقادانه تعامل بین دو منطق است: منطق نویسنده/گوینده و منطق خواننده/شنونده. وقتی کتابی را می‌خوانیم یا به سخنان کسی گوش می‌دهیم، باید منطقشان را دریابیم و با منطق خودمان مقایسه کنیم تا بتوانیم نوشته‌ها یا گفته‌هایشان را به طور عمیق درک کنیم. در این سخنرانی به نقد و بررسی کتاب معیارهای قابلیت در تفکر نقادانه نوشتهٔ ریچارد پُل و لیندا اِلدِر می‌پردازیم و با سوال‌های زیر این کتاب را نقادانه تحلیل می‌کنیم:
پرسش‌های نقادانه حین خواندن کتاب
- هدف اصلی نویسندگان این کتاب چیست؟ هدف اصلی من از خواندن این کتاب چیست؟
- در این کتاب نویسندگان به چه سوال‌هایی پاسخ می‌دهند؟ من به دنبال پاسخ چه سوال‌هایی هستم؟ با مطالعهٔ این کتاب چه مشکلی در زندگی‌ام حل می‌شود؟
- با مطالعه‌ی این کتاب به چه اطلاعاتی در زمینهٔ تفکر نقادانه دست می‌یابم؟ خودم در این زمینه از قبل چه اطلاعاتی داشتم؟
- مهم‌ترین مفاهیم و انگاره‌هایی که نویسندگان در این کتاب به کار برده‌اند چه هستند؟ چگونه این مفاهیم و انگاره‌ها را با هم تلفیق کنم تا به دانش و مهارت مورد نظر نویسندگان دست یابم؟
- مفروضات اصلی نویسندگان کتاب چه بودند؟ نویسندگان چه چیزهایی را بدیهی فرض کرده (که لزوماً بدیهی نیستند) و از آنها دفاع نکرده‌اند و راستی‌آزمایی نشده‌اند؟
- با مطالعهٔ این کتاب نگرشم چه تغییری می‌کند؟
- اگر این کتاب را نمی‌خواندم، چه چیزی را از دست می‌دادم؟
- چرا نویسندگان این کتاب سعی می‌کنند نگرشم را نسبت به جهان تغییر دهند؟
- دیدگاه اصلی نویسندگان کتاب چیست؟ چگونه دیدگاهشان را توجیه می‌کنند؟
- آیا دیدگاه من با دیدگاه نویسندگان کتاب همسان است؟
- چگونه می‌توانم از منظر نویسندگان، کتاب را بخوانم؟
- تفسیرم از این کتاب چیست؟ با خواندن این کتاب به چه نتایجی می‌رسم؟ آیا تفسیرم با تفسیر نویسندگان مطابقت دارد؟
- نویسندگان با توجه به چه شرایطی (در چه بافتی) این کتاب را نوشته‌اند؟
- آیا مطالعهٔ کتابی را که خوانده‌اید به دیگران پیشنهاد می‌کنید؟
- هنگام خواندن کتاب در دام چه سوگیری‌هایی ممکن است بیفتیم؟
این‌ها سوال‌هایی هستند که خوانندهٔ نقاد در حین خواندن کتاب مطرح می‌کند. خوانندهٔ نقاد کسی است که سعی می‌کند منطق نویسنده را با منطق خودش مقایسه و با او همدلی کند.
همدلی و نیک‌اندیشی؛ اصول خوانش نقادانه
خوانش نقادانه دادوستدی است میان نویسنده و خواننده. بنابراین، خوانندهٔ نقاد تلاش می‌کند با نویسنده کنار بیاید و ذهن نویسنده را در ذهن خودش بازسازی کند. در اینجاست که ذهن نویسنده در ذهن خواننده متجلی می‌شود. البته، احضار ذهن نویسنده در حین خواندن دشوار است و نیاز به تمرین دارد. در خوانش نقادانه باید به دو اصل «نیک‌اندیشی» و «همدلی» توجه کنید تا بتوانید از زبان نویسنده و به بهترین وجه، منطق او را دریابید.
گرداورنده: محمد مهدی رضایی
“سوشال مدیای آکادمی تلسی”
telsi.co
