کتاب «پنجهپری؛ نقش بافتههای کُردی» نوشتۀ عبدالله صمدی، اثری پژوهشی، هنری و مردمنگارانه است که به بررسی و ثبت نقوش سنتی در بافتههای دستی زنان کرد میپردازد. این کتاب حاصل بیش از چهار دهه تلاش نویسنده در گردآوری، بازسازی و تحلیل طرحها و نقشمایههایی است که در بافتهای محلی کردستان، بهویژه در شهر مهاباد، بهکار میرفتهاند و امروز بخش بزرگی از آنها در معرض فراموشی قرار دارند. صمدی که خود در کودکی و نوجوانی در فضای کارگاه و مغازۀ صنایعدستی پدرش رشد کرده، از همان زمان به دنیای پررمز و راز نقشها و طرحهای بافتنی علاقهمند شد و بعدها این علاقه را به پژوهشی نظاممند تبدیل کرد.
کتاب از دل تجربههای شخصی و مشاهدۀ مستقیم نویسنده از زندگی و هنر زنان کرد بیرون آمده است؛ زنانی که نسل به نسل، دانش بافت و نقشپردازی را با دستهای خود منتقل کردهاند. صمدی در مقدمۀ اثر خود بهروشنی توضیح میدهد که چگونه هر نقش در بافتهای سنتی معنا، نماد و کارکردی خاص دارد و اغلب ریشه در باورها، طبیعت و زندگی روزمرۀ مردم کردستان دارد. از نقشهایی با الهام از گیاهان، حیوانات و عناصر طبیعی گرفته تا طرحهایی که یادآور اسطورهها، آرزوها و نمادهای فرهنگیاند، همگی بازتابی از جهانبینی و احساسات زنان بافنده بهشمار میآیند.
در «پنجهپری» بیش از ۱۰۰ نقش و نقشمایه معرفی، ترسیم و دستهبندی شده است. نویسنده برای هر طرح، نام، معنا و پیشینهای ارائه میدهد و آن را از نظر فرم، ساختار و شیوهی بافت تحلیل میکند. این نقشها با دقتی علمی و در عین حال با نگاهی شاعرانه بازسازی شدهاند و کتاب را به مجموعهای زنده از «زبان تصویری» زنان کرد بدل میسازند. عنوان کتاب نیز از یکی از همین نقشهای معروف و زیبا، یعنی «پنجهپری»، گرفته شده است که نمادی از لطافت، ظرافت و پیوند انسان با طبیعت است.
صمدی در روند تدوین اثر، از ابزارهای امروزی برای بازآفرینی دقیق نقشها بهره گرفته و با همکاری طراحان و هنرمندان دیگر همچون علی صمیمی و تارا خاتونی، توانسته است ترکیبی از پژوهش سنتی و طراحی دیجیتال را ارائه دهد. کتاب افزون بر متن فارسی، بخشهایی به زبان کردی و انگلیسی دارد و از این رو، اثری سهزبانه و قابل استفاده برای پژوهشگران و علاقهمندان بینالمللی محسوب میشود.
از نظر محتوایی، «پنجهپری» تنها مجموعهای از نقشها نیست، بلکه سندی فرهنگی و تاریخی از میراث ناملموس کردستان است. این کتاب یادآور نقش مهم زنان در حفظ و انتقال فرهنگ بومی و نمونهای ارزشمند از پیوند میان هنر، هویت و زندگی اجتماعی است. صمدی با نگاهی صمیمی و در عین حال علمی، تلاش کرده است تا از فراموشی تدریجی این نقوش جلوگیری کند و بخشی از حافظهی فرهنگی کردستان را به شکلی ماندگار ثبت نماید.
در نهایت، «پنجهپری» پلی میان گذشته و امروز است؛ میان هنر دستی و پژوهش مکتوب، میان زیبایی سنت و ضرورت شناخت علمی. این اثر نهتنها برای هنرمندان و طراحان صنایعدستی، بلکه برای پژوهشگران مردمشناسی، هنرهای سنتی و مطالعات فرهنگی ایران نیز اثری الهامبخش و مرجع بهشمار میآید.
آمیختن دقت پژوهشی با عشق به فرهنگ محلی، نثر روان و تصاویر چشمنواز، «پنجهپری» را به یکی از آثار ماندگار در حوزۀ هنر و فرهنگ بومی کردستان تبدیل کرده است؛ کتابی که بهزیبایی نشان میدهد هر نخ و هر گره در بافتههای زنان کرد، روایتگر داستانی از هویت، احساس و زیبایی است.
دانلود مستقیم
وب اپلیکیشن
