اختلال شخصیت بوردرلاین”مرزی” (Borderline Personality Disorder) که به اختصار BPD نامیده میشود، یکی از اختلالات پیچیده شخصیت است که تأثیرات عمیقی بر زندگی فردی و اجتماعی افراد مبتلا دارد. این اختلال با ناپایداری در خلقوخو، روابط میانفردی، تصویر از خود، و همچنین رفتارهای تکانشی مشخص میشود. افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی با مشکلاتی از جمله عدم توانایی در کنترل هیجانات، ترس از رها شدن، و رفتارهای خود تخریبی مواجه هستند. در این مقاله، به بررسی ویژگیهای اصلی این اختلال، علل، تشخیص، درمان و تأثیرات آن بر زندگی فردی و اجتماعی خواهیم پرداخت.
افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی، مشکلات متعددی را در زمینههای مختلف زندگی خود تجربه میکنند. این ویژگیها شامل:
یکی از بارزترین ویژگیهای اختلال شخصیت مرزی، ناپایداری هیجانی است. افراد مبتلا به اختلال شخصیت بوردرلاین اغلب تجربه تغییرات شدید و ناگهانی در خلقوخوی خود دارند. این تغییرات ممکن است از افسردگی شدید به خوشحالی یا از عصبانیت شدید به آرامش تغییر کند و حتی بدون دلیل مشخصی رخ دهد. این ناپایداری هیجانی میتواند زندگی فرد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد و باعث بروز مشکلات جدی در روابط شخصی و شغلی شود.
ترس از رها شدن یکی دیگر از علائم کلیدی این اختلال است. افراد مبتلا به اختلال شخصیت بوردرلاین اغلب از اینکه توسط دیگران رها شوند، به شدت میترسند. این ترس ممکن است منجر به تلاشهای افراطی برای جلوگیری از جدایی یا ترک شدن توسط دیگران شود، حتی اگر این تلاشها ناسالم یا مخرب باشند. فرد ممکن است از هر نشانهای، حتی کوچکترین اشارهای به ترک شدن، به شدت نگران شود و واکنشهای شدید عاطفی نشان دهد.
افراد مبتلا به اختلال شخصیت بوردرلاین ممکن است رفتارهای تکانشی و بدون فکر از خود نشان دهند. این رفتارها میتواند شامل مواردی مانند مصرف مواد مخدر، خریدهای بیرویه، رانندگی خطرناک یا روابط جنسی پرخطر باشد. این رفتارهای تکانشی معمولاً به دلیل ناپایداری در احساسات و عدم توانایی در کنترل هیجانات بروز میکند.
خودتخریبی و رفتارهای خودآزاری در افراد مبتلا به اختلال شخصیت بوردرلاین بسیار رایج است. این افراد ممکن است به خود آسیب جسمی وارد کنند یا حتی اقدام به خودکشی کنند. رفتارهای خودتخریبی اغلب به عنوان راهی برای کاهش تنشها و احساسات شدید یا برای جلب توجه دیگران صورت میگیرد.
روابط میانفردی افراد مبتلا به اختلال شخصیت بوردرلاین معمولا بسیار ناپایدار و پرتنش است. این افراد ممکن است دیدگاههای افراطی درباره دیگران داشته باشند؛ یعنی در یک لحظه فردی را ایدهآل کنند و در لحظه دیگر او را به شدت مورد انتقاد قرار دهند. این تغییرات ناگهانی در ادراک از دیگران باعث بروز مشکلات در روابط عاشقانه، خانوادگی و دوستی میشود.
تصویر از خود در افراد مبتلا به اختلال شخصیت بوردرلاین نیز ناپایدار است. این افراد ممکن است از خودشان دیدگاهی بسیار متغیر داشته باشند و احساس کنند که هویت شخصیشان بهسرعت تغییر میکند. این ناپایداری میتواند منجر به سردرگمی در مورد اهداف، علایق و حتی ارزشهای شخصی شود.
علل دقیق اختلال شخصیت بوردرلاین به طور کامل شناخته نشده است، اما عوامل متعددی میتوانند در بروز این اختلال نقش داشته باشند. این عوامل شامل موارد ژنتیکی، محیطی و روانشناختی است:
تحقیقات نشان میدهند که عوامل ژنتیکی ممکن است در ایجاد اختلال شخصیت بوردرلاین نقش داشته باشند. افرادی که در خانواده خود فردی با اختلال شخصیت مرزی دارند، احتمال بیشتری برای ابتلا به این اختلال دارند. این نشاندهنده وجود یک پایه ژنتیکی در بروز اختلال شخصیت بوردرلاین است.
تجارب آسیبزا در دوران کودکی، مانند سوءاستفاده فیزیکی، جنسی یا عاطفی، نقش مهمی در بروز اختلال شخصیت بوردرلاین دارد. افرادی که در دوران کودکی خود مورد بیتوجهی یا بیمهری قرار گرفتهاند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به اختلال شخصیت بوردرلاین هستند. این تجارب ممکن است باعث بروز مشکلاتی در تنظیم هیجانات و ایجاد مشکلات اعتماد در روابط میانفردی شوند.
برخی از نظریههای روانشناختی معتقدند که افراد مبتلا به اختلال شخصیت بوردرلاین دارای نقصهایی در توانایی تنظیم هیجانات هستند. این نقصها میتواند به دلیل ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی باشد. همچنین، این افراد ممکن است در پردازش احساسات منفی به خوبی عمل نکنند و به طور ناگهانی به شدت دچار احساسات منفی شوند.
برای تشخیص اختلال شخصیت بوردرلاین، باید مجموعهای از علائم و ویژگیها بر اساس معیارهای DSM-5 مشاهده شود. طبق DSM-5، افراد باید حداقل 5 مورد از علائم زیر را داشته باشند:
اختلال شخصیت مرزی به دلیل پیچیدگیهای آن نیاز به درمانهای چندوجهی دارد. روشهای درمانی مختلفی برای اختلال شخصیت بوردرلاین وجود دارد که برخی از مهمترین آنها در ادامه توضیح داده میشود:
رواندرمانی یا گفتاردرمانی اصلیترین روش درمان اختلال شخصیت بوردرلاین است. برخی از مؤثرترین رویکردهای رواندرمانی برای این اختلال عبارتند از:
هرچند هیچ داروی خاصی برای درمان اختلال شخصیت بوردرلاین وجود ندارد، اما داروهای ضدافسردگی، ضداضطراب و تثبیتکنندههای خلق ممکن است به کاهش علائم خاص این اختلال کمک کنند. داروها معمولاً برای کنترل اضطراب، افسردگی و نوسانات خلقی تجویز میشوند.
درمان گروهی میتواند به افراد مبتلا به اختلال شخصیت بوردرلاین کمک کند تا مهارتهای میانفردی خود را تقویت کنند و از تجربههای دیگران بهرهمند شوند. همچنین، خانوادهدرمانی به بهبود روابط میان فرد مبتلا و اعضای خانواده کمک میکند.
اختلال شخصیت مرزی میتواند تأثیرات گستردهای بر زندگی فردی و اجتماعی افراد مبتلا داشته باشد:
افراد مبتلا به اختلال شخصیت بوردرلاین اغلب در روابط خود با دیگران مشکل دارند. ناپایداری در احساسات و رفتارهای تکانشی میتواند منجر به اختلافات مکرر و جداییهای مکرر در روابط عاشقانه و دوستیها شود. این افراد اغلب احساسات افراطی از عشق و نفرت نسبت به یک شخص تجربه میکنند که باعث ایجاد مشکلات شدید در روابط میانفردی میشود.
افراد مبتلا به اختلال شخصیت بوردرلاین ممکن است در محیطهای کاری نیز مشکلاتی داشته باشند. نوسانات خلقی و عدم توانایی در کنترل استرس میتواند باعث کاهش کارایی و ایجاد مشکلات در ارتباط با همکاران و مدیران شود. همچنین، رفتارهای تکانشی ممکن است منجر به تصمیمگیریهای نادرست در محل کار شود.
افسردگی، اضطراب و خودآزاری در افراد مبتلا به اختلال شخصیت بوردرلاین بسیار رایج است. این افراد ممکن است به مصرف مواد مخدر یا الکل روی آورند تا احساسات شدید خود را کاهش دهند، که این خود باعث بروز مشکلات جدی جسمی و روانی میشود.
سینا، 28 ساله، فارغالتحصیل رشته مهندسی، در یک شرکت فناوری اطلاعات کار میکند. او از کودکی روابط ناپایدار با خانوادهاش داشته و در دوران نوجوانی با مشکلات رفتاری مختلفی دست و پنجه نرم کرده است. سینا تا به امروز روابط عاطفی متعددی داشته، اما هیچکدام پایدار نبوده و معمولاً با تنشهای شدید به پایان رسیدهاند.
سینا از تغییرات ناگهانی و شدید در حالتهای عاطفی خود رنج میبرد. او اغلب از احساس پوچی شدید و ناپایداری در هویت خود صحبت میکند. در روابط شخصی، وقتی احساس نزدیکی زیادی به کسی میکند، به شدت وابسته میشود و به سختی میتواند از شریک عاطفی خود جدا شود. با این حال، لحظات ناامیدی و خشم ناگهانی را تجربه میکند، که منجر به رفتارهای تکانشی مانند ارسال پیامهای تند، رفتارهای خودزنی و گاهی تهدید به خودکشی میشود.
در محیط کار نیز، او به سختی میتواند با تغییرات سازگار شود. وقتی بازخوردهای منفی از مدیران یا همکاران دریافت میکند، احساس میکند که تمام وجودش بیارزش است و افکار خود-تحقیرآمیز او را تحت فشار قرار میدهد. گاهی اوقات در چنین لحظاتی، ناگهانی تصمیم به ترک شغل میگیرد یا در برابر فشارهای محیطی به شدت واکنش نشان میدهد. هرچند در شرایط عادی فردی پرتلاش و باهوش است، اما رفتارهای تکانشی و ناپایداری خلقی او عملکرد شغلیاش را مختل کرده است.
بر اساس رفتارها و تجربههای سینا، تشخیص داده شد که او به اختلال شخصیت مرزی (BPD) مبتلاست. ویژگیهایی مانند ناپایداری عاطفی، ترس از رها شدن، رفتارهای تکانشی و الگوهای رفتاری ناپایدار در روابط میانفردی از جمله علائم بارز اوست.
سینا تحت رواندرمانی دیالکتیک-رفتاری (DBT) قرار گرفت که به او کمک میکند تا نحوه مدیریت احساسات و واکنشهای شدید خود را یاد بگیرد. همچنین، از درمان شناختی-رفتاری (CBT) نیز برای کار بر روی افکار تحریفشده و الگوهای فکری منفیاش استفاده میشود. به او مهارتهای تنظیم هیجان آموزش داده میشود تا بتواند واکنشهای مناسبتری در مواجهه با استرس و انتظارات دیگران داشته باشد.
آوا، 25 ساله، دانشجوی کارشناسی ارشد رشته روانشناسی است. او از دوران کودکی در خانوادهای با خشونتهای کلامی و فیزیکی بزرگ شده است. مادرش به صورت مکرر از او انتقاد میکرد و این مسئله باعث شده تا او نسبت به خود احساس عدم اعتماد به نفس و ناپایداری شدید داشته باشد. او چندین رابطه عاطفی جدی داشته، اما هر بار با شدت و بحران به پایان رسیدهاند.
آوا به دلیل احساسات شدید و ناپایداری در روابط عاطفیاش دچار مشکلات فراوانی شده است. او به شدت به افراد وابسته میشود و زمانی که احساس کند دیگران به او توجه کافی ندارند، احساس بیارزشی و بیپایانی پیدا میکند. در چنین شرایطی، دچار افکار خودکشی یا آسیب به خود میشود. او بارها خودزنی کرده و به اورژانس روانی مراجعه کرده است. تغییرات خلقی او از احساس خوشحالی مفرط به افسردگی عمیق ممکن است ظرف چند ساعت تغییر کند.
آوا از روابط میانفردی شدیداً پرتنش رنج میبرد. او همیشه از اینکه دیگران او را ترک کنند وحشت دارد و این ترس منجر به رفتارهای وسواسی مانند زنگ زدنهای مکرر به شریک عاطفیاش یا حتی تهدید به آسیب زدن به خود برای جلب توجه میشود. با این حال، او نیز مانند سینا از یک نوع دوگانگی در احساسات خود رنج میبرد. گاهی اوقات به طور ناگهانی احساس تنفر یا خشم نسبت به کسانی که به او نزدیک هستند، پیدا میکند.
آوا نیز بر اساس الگوهای رفتاری و مشکلاتش به اختلال شخصیت مرزی (BPD) تشخیص داده شد. ویژگیهایی مانند نوسانات شدید عاطفی، ترس از ترک شدن، رفتارهای خودآزارانه و روابط پرتنش او نشانههای واضح این اختلال هستند.
آوا نیز از روش رواندرمانی دیالکتیک-رفتاری (DBT) بهره میبرد. این روش به او کمک میکند تا مهارتهای تنظیم هیجان و مدیریت استرس خود را بهبود بخشد. همچنین، به دلیل افسردگی شدید و افکار خودکشی، او تحت نظر روانپزشک داروهای ضدافسردگی و ضداضطراب مصرف میکند. تمرکز درمان او بر آموزش مهارتهای میانفردی سالم و تنظیم خلقی است تا بتواند روابط پایدارتری ایجاد کند و از رفتارهای تکانشی خود اجتناب کند.
اختلال شخصیت بوردرلاین یک اختلال پیچیده و تأثیرگذار است که بر جنبههای مختلف زندگی افراد مبتلا اثر میگذارد. درک بهتر این اختلال و استفاده از درمانهای مناسب میتواند به افراد کمک کند تا کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند و روابط سالمتر و پایدارتری ایجاد کنند. اگرچه اختلال شخصیت بوردرلاین یک اختلال چالشبرانگیز است، اما با درمان مناسب و پشتیبانی، افراد مبتلا میتوانند بر بسیاری از مشکلات خود غلبه کرده و به زندگی پربارتری دست یابند.
در نهایت لازم است به این موضوع مهم اشاره کنم که تلاش بر این بوده دید صحیحی ارائه شود اما پس از خواندن مقاله لازم است بررسیهای بسیاری صورت گیرد. هر فرد ویژگیها، نیازها و شرایط خاص خود را دارد و بنابراین، راهحل یا روش واحدی نمیتواند برای همه مناسب باشد به همین دلیل لازم است از روانشناسان و افراد متخصص در این حوزه راهنمایی گرفت.
اگر شما نیز به دنبال مشاوره حرفهای و تخصصی هستید، تیم مشاوران ما آماده است تا با ارائه خدمات مشاوره آنلاین، به شما در حل مشکلات و چالشهایشان کمک کند.
برای سیستم عامل اندروید بهتر است اپلیکیشن تلسی را نصب کنید اما در سیستمهای عاملهای IOS و Windows میتوانید توسط وب اپلیکیشن، از امکانات اپلیکیشن تلسی استفاده کنید.
در هر صورت اگر تمایلی به نصب اپلیکیشن ندارید از نسخه تحت وب در اندروید هم میتوانید استفاده کنید.
شما با نصب اپلیکیشن تلسی، علاوه بر ثبت نوبتهای مشاوره، به بقیه برنامههای علمی تلسی مانند تلسی تاک، تلسی بوک، تلسی دیسکاشن، ویدیو کست لنزما، دورهها، مقالات و بسیاری از برنامههای دیگر دسترسی خواهید داشت.