اختلال دوقطبی (Bipolar Disorder) یکی از اختلالات روانی است که به شدت بر خلق و خوی فرد تأثیر میگذارد و میتواند منجر به تغییرات قابل توجهی در رفتار، احساسات و عملکرد روزمره شود. این اختلال به طور سنتی به دو حالت اصلی، یعنی مانیا و افسردگی، تقسیم میشود.
اختلال دوقطبی به عنوان یک اختلال روانی شناخته میشود که مشخصه آن وجود دورههای متناوب از حالتهای مانیک (سرخوشی) و افسردگی است. این تغییرات خلقی میتوانند از چند روز تا چند ماه به طول بینجامند و بر زندگی روزمره فرد تأثیرات جدی بگذارند.
اختلال دوقطبی به چند نوع اصلی تقسیم میشود:
علت دقیق اختلال دوقطبی هنوز به طور کامل شناسایی نشده است، اما عوامل زیر ممکن است در بروز این اختلال نقش داشته باشند:
علائم اختلال دوقطبی میتوانند در دو حالت مانیا و افسردگی متغیر باشند:
درمان اختلال دوقطبی معمولاً شامل ترکیبی از داروها و رواندرمانی است. هدف از درمان کاهش شدت علائم، جلوگیری از وقوع دورههای جدید و بهبود کیفیت زندگی فرد است.
کیان، یک مرد 28 ساله، مهندس نرمافزار است. او از دوران نوجوانی با نوسانات خلقی مواجه بود، اما تا 24 سالگی هیچگاه تشخیص رسمی نداشت. کیان در دانشگاه به خاطر افزایش ناگهانی انرژی و تمایل به فعالیتهای بیش از حد، بهخصوص در دورههای امتحان، شناخته شده بود. این رفتارها گاهی به دورههای افسردگی عمیق تبدیل میشد.
کیان در 24 سالگی پس از یک دوره شدید از افسردگی، که شامل احساس ناامیدی و عدم توانایی در انجام کارهای روزمره بود، به روانپزشک مراجعه کرد. در این دوره، او به مدت چند هفته در خانهاش میماند و از رفتن به محل کار امتناع میکرد. پزشک پس از ارزیابی دقیق، اختلال دوقطبی نوع II را تشخیص داد، زیرا کیان دورههای هیپومانیا را نیز تجربه کرده بود که به صورت افزایش انرژی، صحبت کردن سریع و عدم نیاز به خواب بروز میکرد.
کیان درمان خود را با استفاده از داروهای تثبیتکننده خلق مانند لیتیم و رواندرمانی شناختی-رفتاری آغاز کرد. در جلسات رواندرمانی، کیان یاد گرفت که چگونه علائم خود را شناسایی کند و تکنیکهای مدیریت استرس را به کار گیرد.
او همچنین به گروههای حمایت از بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی ملحق شد، که در آنجا تجربیاتش را با دیگران به اشتراک گذاشت و احساس کرد که تنها نیست. با گذشت زمان، کیان موفق شد کنترل بیشتری بر روی زندگیاش پیدا کند و توانست به طور مؤثری با نوسانات خلقیاش کنار بیاید.
کیان پس از گذشت یک سال از شروع درمان، بهبود قابل توجهی در خلق و خوی خود تجربه کرد. او توانست در محل کارش عملکرد بهتری داشته باشد و ارتباطات اجتماعیاش را بهبود بخشد. کیان اکنون در حال مدیریت بهتری از اختلال دوقطبی خود است و برای حفظ ثبات خلقیاش به درمان ادامه میدهد.
هستی، یک زن 32 ساله، روانشناس بالینی است که از دوران نوجوانی با اختلال دوقطبی دست و پنجه نرم میکند. او پس از اولین دوره افسردگی شدید در 18 سالگی، به درمانگران مختلف مراجعه کرده و تلاش کرده تا با این اختلال کنار بیاید. هستی در خانوادهای حمایتگر بزرگ شده، اما هنوز هم با چالشهای بزرگی در زندگی خود مواجه است.
هستی در 28 سالگی، پس از یک دوره مانیک شدید که شامل خریدهای بیرویه و فعالیتهای پرخطر بود، دوباره به پزشک مراجعه کرد. او در این دوره احساس میکرد که میتواند هر کاری را انجام دهد و به شدت پرانرژی بود. اما بعد از این دوره، به یک دوره افسردگی عمیق وارد شد که او را مجبور کرد از کار و زندگی اجتماعیاش کنارهگیری کند. این نوسانات خلقی باعث شده بود که هستی بهطور مکرر نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشد.
پس از تشخیص اختلال دوقطبی نوع I، هستی برنامه درمانی شامل داروهای تثبیتکننده خلق و آنتیپسیکوتیکها را آغاز کرد. او همچنین از جلسات رواندرمانی استفاده کرد تا بتواند با احساسات و تجربیاتش بهطور مؤثری کنار بیاید.
در طول درمان، هستی یاد گرفت که چگونه الگوهای فکری منفی را شناسایی کند و راهکارهای مقابلهای موثری را به کار گیرد. او همچنین به کلاسهای مدیریت استرس و مدیتیشن پیوست که به او کمک کرد تا با احساساتش بهتر کنار بیاید.
با گذشت دو سال از شروع درمان، هستی توانسته است کنترل بیشتری بر زندگیاش داشته باشد. او به کارش به عنوان روانشناس ادامه میدهد و با استفاده از تجربیات شخصیاش، به دیگران نیز کمک میکند. هستی اکنون در حال برنامهریزی برای برگزاری کارگاههایی درباره مدیریت اختلال دوقطبی است و امیدوار است بتواند به دیگران در مسیر بهبودی یاری رساند.
اختلال دوقطبی یک بیماری پیچیده است که به شدت بر زندگی فرد تأثیر میگذارد. تشخیص و درمان به موقع میتواند به بهبود کیفیت زندگی فرد کمک کند. درک بهتر از این اختلال، به فرد و خانوادهاش کمک میکند تا راههای مدیریت علائم را پیدا کنند و زندگی مثبتتری را تجربه کنند. اگر شما یا کسی که میشناسید با علائم اختلال دوقطبی دست و پنجه نرم میکند، مهم است که به متخصص سلامت روان مراجعه کنید.
در نهایت لازم است به این موضوع مهم اشاره کنم که تلاش بر این بوده دید صحیحی ارائه شود اما پس از خواندن مقاله لازم است بررسیهای بسیاری صورت گیرد. هر فرد ویژگیها، نیازها و شرایط خاص خود را دارد و بنابراین، راهحل یا روش واحدی نمیتواند برای همه مناسب باشد به همین دلیل لازم است از روانشناسان و افراد متخصص در این حوزه راهنمایی گرفت.
اگر شما نیز به دنبال مشاوره حرفهای و تخصصی هستید، تیم مشاوران ما آماده است تا با ارائه خدمات مشاوره آنلاین، به شما در حل مشکلات و چالشهایشان کمک کند.