اختلال شخصیت اجتنابگر (Avoidant Personality Disorder یا AvPD) یکی از انواع اختلالات شخصیتی در دسته “گروه” C است که به عنوان “شخصیتهای اضطرابی” شناخته میشوند. این اختلال با احساسات عمیق ناکافی بودن، ترس از انتقاد، طرد، و اجتناب از موقعیتهای اجتماعی مشخص میشود. افراد مبتلا به این اختلال تمایل دارند از موقعیتهایی که ممکن است به ارزیابی منفی منجر شود، دوری کنند، و این موضوع به شدت بر روابط شخصی و حرفهای آنها تأثیر میگذارد.
افرادی که از اختلال شخصیت اجتنابگر رنج میبرند، ویژگیهای رفتاری و عاطفی مشخصی دارند که شامل موارد زیر میشود:
این افراد به شدت از انتقاد و قضاوت منفی دیگران میترسند. به همین دلیل، از هرگونه فعالیت یا موقعیتی که ممکن است در آن مورد ارزیابی قرار گیرند، خودداری میکنند.
مبتلایان به AvPD غالبا خود را نابسنده و بیارزش احساس میکنند و باور دارند که از دیگران کمتر یا ضعیفتر هستند. این احساس ناکافی بودن باعث میشود از تعاملات اجتماعی دوری کنند تا از احتمال طرد شدن یا تحقیر جلوگیری کنند.
این افراد تمایل به دوری از روابط اجتماعی نزدیک دارند، زیرا از انتقاد یا عدم پذیرش هراس دارند. آنها اغلب روابط محدودی دارند و به ندرت وارد روابط عمیق و معنادار میشوند.
افراد مبتلا به این اختلال به ندرت با دیگران ارتباط برقرار میکنند، مگر اینکه مطمئن باشند که پذیرفته و دوست داشته خواهند شد. آنها معمولاً برای ورود به روابط جدید به مقدار زیادی اطمینان و اعتماد نیاز دارند.
این افراد از قرار گرفتن در موقعیتهایی که ممکن است منجر به خجالتزدگی شود، پرهیز میکنند. به عنوان مثال، ممکن است از صحبت کردن در جمع، شرکت در جلسات اجتماعی یا فعالیتهای گروهی خودداری کنند.
مانند بسیاری از اختلالات شخصیتی، عوامل متعددی میتوانند در شکلگیری اختلال شخصیت اجتنابگر دخیل باشند. این عوامل شامل تأثیرات ژنتیکی، محیطی، و تجربیات دوران کودکی است.
تحقیقات نشان دادهاند که افراد دارای سابقه خانوادگی از اختلالات اضطرابی و شخصیتی بیشتر در معرض ابتلا به AvPD هستند. این نشان میدهد که ممکن است عوامل ژنتیکی در ایجاد این اختلال نقش داشته باشند.
تجربیات منفی در دوران کودکی، مانند طرد شدن از سوی والدین، عدم توجه و محبت، یا تجربههای شدید تحقیر، میتواند در ایجاد این اختلال مؤثر باشد. چنین تجربیاتی ممکن است باعث شود فرد از دیگران فاصله بگیرد و از هر گونه تعامل اجتماعی که ممکن است او را در معرض آسیب قرار دهد، دوری کند.
محیطهای تربیتی و اجتماعی که در آن فشارهای زیادی برای تطابق با هنجارها وجود دارد، میتواند افراد را به سمت ایجاد شخصیت اجتنابگر سوق دهد. این شرایط میتواند شامل خانوادههای کنترلگر یا محیطهای آموزشی و اجتماعی باشد که افراد را به شدت مورد ارزیابی قرار میدهند.
این اختلال میتواند پیامدهای جدی برای کیفیت زندگی فرد داشته باشد. برخی از مشکلات مرتبط با این اختلال شامل موارد زیر است:
افراد مبتلا به AvPD به دلیل ترس از رد شدن یا انتقاد از تعاملات اجتماعی دوری میکنند، که منجر به انزوا و تنهایی میشود.
این افراد ممکن است به دلیل ترس از انتقاد و ارزیابی منفی نتوانند در محیط کار خود به خوبی عمل کنند. آنها معمولاً از نقشهای پیشرو و مسئولیتهای مهم خودداری میکنند و ممکن است به سختی در تیمها و گروههای کاری فعالیت کنند.
اضطراب، افسردگی و اعتماد به نفس پایین از مشکلات روانی رایج در افراد مبتلا به AvPD است. این مشکلات میتوانند منجر به کاهش انگیزه و حتی افکار خودکشی شوند.
درمان اختلال شخصیت اجتنابگر معمولا ترکیبی از روشهای رواندرمانی و در برخی موارد، دارودرمانی است:
رفتار درمانی شناختی (CBT) یکی از مؤثرترین روشها برای درمان این اختلال است. در این روش، افراد یاد میگیرند که باورهای منفی خود را به چالش بکشند و مهارتهای اجتماعی خود را بهبود دهند. هدف این است که اعتماد به نفس افراد افزایش یافته و توانایی برقراری روابط اجتماعی آنها تقویت شود.
در برخی موارد، داروهای ضدافسردگی یا ضداضطراب ممکن است برای کمک به مدیریت علائم اضطراب و افسردگی تجویز شود. این داروها به کاهش احساسات منفی و تقویت عملکرد روزانه افراد کمک میکنند.
حضور در گروههای درمانی که در آن افراد با مشکلات مشابه شرکت میکنند، میتواند به مبتلایان کمک کند تا مهارتهای اجتماعی خود را تقویت کرده و از تجربهها و حمایتهای دیگران بهرهمند شوند.
صحرا، زنی ۲۹ ساله، از کودکی بسیار خجالتی و درونگرا بود. در مدرسه، به ندرت با همکلاسیهای خود صحبت میکرد و معمولاً از جمعهای اجتماعی کنارهگیری میکرد. او احساس میکرد که همیشه در برابر دیگران کمارزش است و به همین دلیل، از تعاملات اجتماعی و حتی دوستیهای ساده دوری میکرد. هر بار که مجبور بود در جمع صحبت کند، به شدت دچار اضطراب میشد و احساس خجالت میکرد. این حالت در دوران دانشگاه هم ادامه یافت و او را از ایجاد روابط اجتماعی و دوستیهای جدید بازداشت.
پس از فارغالتحصیلی و ورود به بازار کار به عنوان حسابدار، مشکلات صحرا بیشتر شد. هر چند از نظر فنی در کار خود مهارت داشت، اما از هرگونه تعامل با همکاران و مدیران خودداری میکرد. او در جلسات کاری به ندرت صحبت میکرد و اگر مجبور به ارائه توضیحی میشد، با اضطراب و تپش قلب روبرو میشد. حتی زمانی که کارهایش مورد تحسین قرار میگرفت، نمیتوانست آن را بپذیرد و باور داشت که دیگران فقط از روی ترحم از او تعریف میکنند.
صحرا هیچگاه روابط عاشقانهای نداشت و هر وقت کسی به او نزدیک میشد، به دلیل ترس از رد شدن یا انتقاد از سوی طرف مقابل، به سرعت رابطه را قطع میکرد. این رفتارها به مرور زمان باعث شد که او احساس انزوای شدید و افسردگی کند. در نهایت، پس از توصیه یکی از دوستان نزدیکش، تصمیم گرفت به یک رواندرمانگر مراجعه کند.
پس از چند جلسه مشاوره و ارزیابی، تشخیص داده شد که صحرا به اختلال شخصیت اجتنابگر مبتلا است. احساسات ناکافی بودن شدید و ترس از انتقاد و طرد شدن، به همراه دوری از موقعیتهای اجتماعی، از ویژگیهای بارز این اختلال در او بودند.
درمان او با روش رفتار درمانی شناختی (CBT) آغاز شد. در طول جلسات، صحرا با کمک درمانگر خود تلاش کرد تا الگوهای فکری منفی و ناکافی بودن را شناسایی و به چالش بکشد. به تدریج، او در موقعیتهای اجتماعی کوچکتر شرکت کرد تا ترسهای خود را کاهش دهد و مهارتهای ارتباطی خود را تقویت کند. پس از چند ماه درمان، صحرا توانست به تدریج در تعاملات اجتماعی احساس بهتری پیدا کند و در جلسات کاری با اطمینان بیشتری صحبت کند.
آراد، ۳۴ ساله، یک طراح وب با استعداد و خلاق است، اما به دلیل اختلال شخصیت اجتنابگر، همیشه در محیطهای اجتماعی احساس ناکافی بودن و اضطراب شدید دارد. او از کودکی در مدرسه به عنوان فردی کمحرف و منزوی شناخته میشد. والدین او همیشه از این که چرا پسرشان در مهمانیهای خانوادگی یا کلاسهای مدرسه شرکت فعال ندارد، نگران بودند، اما هرگاه سعی میکردند او را ترغیب به شرکت در فعالیتهای گروهی کنند، با مقاومت شدید او مواجه میشدند.
در دوران نوجوانی، آراد به شدت از برخورد با همسالان خود دوری میکرد. او باور داشت که دیگران او را مسخره میکنند و هیچگاه مورد پذیرش قرار نخواهد گرفت. به همین دلیل، دوستان بسیار کمی داشت و بیشتر وقت خود را صرف برنامهنویسی و کار با رایانه میکرد، جایی که نیازی به تعامل مستقیم با دیگران نبود.
پس از فارغالتحصیلی و شروع به کار به عنوان طراح وب، آراد همچنان از ارتباط با همکاران خود پرهیز میکرد. او به ندرت در جلسات شرکت میکرد و از ارائه پیشنهادات خلاقانه خود خودداری میکرد، زیرا از انتقاد یا رد شدن میترسید. این مسئله در زندگی شخصیاش نیز اثر گذاشت؛ او به دلیل ترس از طرد شدن، هیچگاه وارد رابطه عاشقانهای نشد و هرگونه نزدیک شدن به دیگران را به شدت رد میکرد.
آراد پس از چندین سال انزوا و تجربه افسردگی به یک رواندرمانگر مراجعه کرد. پس از بررسیهای لازم، تشخیص داده شد که او مبتلا به اختلال شخصیت اجتنابگر است. درمانگر او با استفاده از رویکرد رواندرمانی فردی، ابتدا به آراد کمک کرد تا ترسهای خود از رد شدن و انتقاد را شناسایی کند. سپس با بهرهگیری از مواجهه تدریجی، آراد را تشویق به شرکت در موقعیتهای اجتماعی کوچکتر کرد.
درمان او شامل تمریناتی برای افزایش اعتماد به نفس و کاهش حساسیت به انتقاد بود. او یاد گرفت که افکار منفی و تحقیرکننده خود را به چالش بکشد و به تدریج با افراد بیشتری در محیط کار و خارج از آن ارتباط برقرار کند. پس از چند ماه درمان، آراد توانست بهبود چشمگیری در تعاملات اجتماعی و حرفهای خود تجربه کند و حتی در پروژههای گروهی فعالانه شرکت نماید.
اختلال شخصیت اجتنابگر یک اختلال پیچیده است که به دلیل ترسهای عمیق از طرد و انتقاد منجر به انزوای اجتماعی و مشکلات روانی میشود. با این حال، درمان مناسب میتواند به افراد مبتلا کمک کند تا با ترسهای خود مواجه شوند و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند. توجه به این اختلال و ایجاد محیطهای حمایتی میتواند تأثیرات مثبت فراوانی بر زندگی این افراد داشته باشد.
در نهایت لازم است به این موضوع مهم اشاره کنم که تلاش بر این بوده دید صحیحی ارائه شود اما پس از خواندن مقاله لازم است بررسیهای بسیاری صورت گیرد. هر فرد ویژگیها، نیازها و شرایط خاص خود را دارد و بنابراین، راهحل یا روش واحدی نمیتواند برای همه مناسب باشد به همین دلیل لازم است از روانشناسان و افراد متخصص در این حوزه راهنمایی گرفت.
اگر شما نیز به دنبال مشاوره حرفهای و تخصصی هستید، تیم مشاوران ما آماده است تا با ارائه خدمات مشاوره آنلاین، به شما در حل مشکلات و چالشهایشان کمک کند.
برای سیستم عامل اندروید بهتر است اپلیکیشن تلسی را نصب کنید اما در سیستمهای عاملهای IOS و Windows میتوانید توسط وب اپلیکیشن، از امکانات اپلیکیشن تلسی استفاده کنید.
در هر صورت اگر تمایلی به نصب اپلیکیشن ندارید از نسخه تحت وب در اندروید هم میتوانید استفاده کنید.
شما با نصب اپلیکیشن تلسی، علاوه بر ثبت نوبتهای مشاوره، به بقیه برنامههای علمی تلسی مانند تلسی تاک، تلسی بوک، تلسی دیسکاشن، ویدیو کست لنزما، دورهها، مقالات و بسیاری از برنامههای دیگر دسترسی خواهید داشت.