ژن های خودخواه و ما

یکی از یافته های دانش پزشکی در قرن بیستم، یافتن دی ان آ DNA، به عنوان فرمانده اصلی سازنده اجزاء بدن موجودات زنده بوده است .هر سلول زنده، دارای یک مرکز فرماندهی به نام هسته سلول است، که  در داخل آن، هسته مولکولهای DNA وجود دارند. زنجیرهای مولکولهای دی ان آ،  به هم بافته شده و چندین زنجیره مولکول دی ان آ باهم،  تشکیل یک «ژن» را میدهد. ژنها،  کار تولید پروتئین ها را در سلولها به عهده دارند، و پروتئین ها،عهده دارِ فرآیند تولید انرژی در سلول ها هستند بنابراین، بواسطه این پروتئینهاست که سلولها و نهایتا موجودات زنده، قادر به ادامه زندگی هستند.

در اواخر قرن بیستم،  پژوهشگران قادر به نقشه برداری از ژنهای انسان شدند( Human genome project). آنها دریافتند، که در هسته سلولهای بدن انسان، ۳ میلیارد واحد دی ان آ وجود دارد،  که بیش از ۲۰ هزار ژن را تشکیل می دهد. اما پژوهشگران متوجه شدند،  که فقط ۳ درصد این ژنها تولید پروتئین میکنند(ژنهای اکسون) و ۹۷ درصد دیگر، خود را کپی و تکثیر میکنند، امّا در تولید پروتئین نقشی ندارند( ژنهای اینترون).

پژوهشگران با تشکیل گروهی بزرگ به نام گروه ِ ENCODE ،  در  پِی ِ جستجوی علت وجودی ژنهای اینترون که نقشی در تولید پروتئین ندارند، برآمدند. در سال ۲۰۱۲، نتیجه پژوهشها نشان داد که ۸۰ درصد از ۳ میلیارد واحد دی ان آ انسان،  علیرغم تکثیر ، در تولید پروتئین و زنده ماندن انسان، هیچ نقشی ندارند. یکی از این ژنهای اینترون به نام LINE است، که حدود ۵۰۰ هزار کپی در ژنهای انسان دارد. همچنین ژن اینترون دیگری به نام Alu یافته شد، که حدود یک میلیون کپی دارد و به علت شباهت به انتهای ژن LINE1،  با هر کپی و تکثیر LINE1 دو ژن Alu تولید می کند.

به عقیده پژوهشگران، این ژنها که برای سالیان بسیار متمادی بر روی کره زمین وجود داشته اند، برای تکثیر بیشتر ِ  خود، یک سری از ژنها را،  با توانایی تولید پروتئین را  ایجاد کردند. این فرآیند در طول میلیونها سال و با تغییرات کوچک و انتخاب طبیعی ( باقی ماندن ژن با عملکرد دلخواه) صورت گرفته است. این ژنها به نوبه خود، اَشکال مختلف موجودات زنده،  مانند انسان را ایجاد کرده اند.

با تولید مثل و پخش شدن موجودات زنده بر روی کره زمین ، به طور موثرتری تکثیر ژنهای اینترون مانند LINE 1 و یا Alu صورت میگیرد. به نظر میرسد که در حقیقت ژنوم انسان در خدمت انسان نیست، بلکه انسان و بسیاری از موجودات زنده در خدمت تکثیر این ژنهای اینترون (ژنهای خودخواه) هستند. ما، به واسطه اینکه که همیشه در پی دریافتِ « علت و معلول » در مقیاس بزرگ هستیم، و از طرفی عمر محدودی در روی زمین داریم، به نقش کلیدی این «ژنهای خودخواه» بی توجه بوده ایم. به نظر میرسد که ما بازیگران حقیقی در «بازی زندگی» نیستیم و فقط مشاهده گر بازی کنان حقیقی (ژنهای خودخواه) هستیم که سعی میکنند که همیشه در صحنه باقی بمانند.

منبع:

‏Society of the genes 2016

گرد آورنده : سحر غزانی

سوشال مدیای اکادمی تلسی                                    

https://telsi.co/

Telsitalk