تعریف پدیدههای فراطبیعی یا پارانرمال”Paranormal” در نگاه اول چندان دشوار به نظر نمیرسد. به عبارتی، گزارشهای تایید نشده از پدیدههایی که به ظاهر نظم طبیعی و قوانین حاکم بر جهان را نقض میکنند. مثلا ادراک فراحسی (۱)ESP، پدیدههایی مثل تله پاتی، خواندن ذهن دیگران، آیندهبینی و مانند آن؛ در ردهٔ گزارشهای فراطبیعی یا اصطلاحا پارانرمال جای میگیرند.
تا آنجا که به علم مربوط میشود وقوع این پدیدهها به لحاظ فیزیکی ناممکن است. با در نظر گرفتن این نکته که؛ قوانین فیزیکی واقعیت جهان را توصیف میکنند، هر چیزی که ناقض آنها باشد ناممکن به نظر میرسد.
میلتون روتمان (۲) فیزیکدان دربارهٔ ناممکن بود تله پاتی در کتاب “راهنمای فیزیکدانان برای شکگرایی” مینویسد؛ انتقال اطلاعات از درون فضا نیازمند انتقال انرژی از مکانی به مکان دیگر است.
تله پاتی نیازمند انتقال مستقیم سیگنالی حامل انرژی از یک ذهن به ذهن دیگری است. همهٔ توصیفات ادراک فراحسی ESP به طریقی دربردارندهٔ نقض اصل پایستگی انرژی است، نقض همهٔ اصول تئوری اطلاعات و حتی اصل علیت این اصل که معلول، نمیتواند قبل از علت وجود داشته باشد.
روتمان میگوید هر آنچه که ناقض اصول فیزیکی باشد ناممکن است، ادارک فراحسی ESP این اصول را نقض می کند؛ بنابراین ناممکن است اگر روزی پدیدههای ادراک فراحسی ESP بتوانند از یک آزمون علمی استاندارد و بدون تقلب سربلند بیرون بیایند. سرفصل جدیدی در برابر علوم گشوده خواهد شد و میبایست در نظریههای علمی کنونی بازنگری کنیم.
یکی از متداولترین استدلالهایی که از برخی اطرافیان میشنیدم این بود که اگر فال و طالعبینی خرافه است پس چطور فالگیری که به او مراجعه کرده بودم توانست اطلاعاتی درست از گذشته و آیندهام بگوید؟
فرض کنید ورقهای تاروت فال قهوه یا کفبین به شما میگوید:
«بعضی آرزوهایتان خیلی واقعی نیست. گاهی برونگرا، بیخیال و اجتماعی هستید؛ ولی بعضی وقتها درونگرا، محتاط و تودار میشوید.
متوجه شدهاید که عاقلانه نیست آدم با دیگران خیلی خودمانی بشود، مقداری تغییر و تنوع را دوست دارید و از محدودیتها و گرفتاریها خوشتان نمیآید. گاهی شدیدا دو دل میشوید که آیا تصمیم درستی گرفتهاید یا کار درستی کردهاید یا خیر، مقدار زیادی ظرفیت استفاده نشده دارید که تاکنون به نفع خودتان از آن استفاده نکردهاید.»
اگر بخواهید صادقانه جواب دهید، این شرح تا چه حد با شخصیت شما هماهنگی داشت؟ بسیاری از مردم بر این باورند که این شرححال دقیقا شخصیت آنها را توصیف میکند.
پدیدهٔ باور کردن اینکه توصیف شخصیت عمومی مخصوص به یک نفر است کاملا با پژوهش تایید میشود. این درک اشتباه ما از پدیدهای با نام اثر،Forer) Effect) ناشی میشود.
برترام فورر (۱۹۱۴-۲۰۰۰) نخستین کسی میباشد که این پدیده را مورد پژوهش و بررسی قرار میدهد. برای به کار افتادن اثر فورر باید به افراد بگوییم که این توصیف کلی دقیقا شخصیت آنها را شرح میدهد.
از دیدگاه دیوید مارکز و ریچارد کامان روانشناس، نتیجهٔ اثر فورر، مورد خاصی از اعتبار بخشی خیالی است. در آن ما شیوههایی را برای منطبق کردن خودمان با توصیفی که ارائه میشود پیدا میکنیم.
بر خلاف تصور، شخصیت ما ثابت و ساکن نیست هرکس در موقعیتی خجالتی و در جایی پررو است، در کاری چابک و در کاری گند است، روزی سخاوتمند و روزی خسیس در برابر گروهی از مردم خودرای است و مقابل گروهی دیگر گوش به فرمان.
معمولا ما میتوانیم جنبههایی از خودمان را بیابیم که با عبارتی دو پهلو همخوانی داشته باشد. بنابراین حرفهای فالگیر به صورت اتوماتیک همواره تا حد زیادی درست از آب در میآید.
«جیمز رندی» یکی از مشهورترین آموزگاران تفکر نقادانه و در عین حال شعبده باز مشهور است.
او از سالها پیش با تعیین جایزهای یک میلیون دلاری فراخوانی میدهد تا هر کسی که میتواند قوای فراطبیعی خودش را در شرایط کنترل شدهٔ آزمایشگاهی، نه با ارسال عکس و فیلم ویدئویی به اثبات برساند و این جایزه را دریافت کند.
تا به امروز هیچ کسی از پس آزمون بنیاد جیمز رندی JREF سربلند بیرون نیامده است.
خانم سیلویا براون (۴) یکی از مشهورترین و پردرآمدترین رمالهای آمریکایی است که سالهاست با ادعای بهرهمندی از نیروهای معنوی فراطبیعی به فریب مردم مشغول است.
در سوم سپتامبر سال ۲۰۰۱ در برنامهٔ Larry King Live پذیرفت که در این چالش شرکت کند. جیمز رندی آزمونی برای محک زدن توانایی مورد ادعای براون مطرح کرد و او هم پذیرفت که این آزمون منصفانه است.
نتیجه خیلی ساده بود؛ اعلام آمادگی سیلویا براون در حد حرف باقی ماند و او هیچگاه ادعای خود را در معرض یک آزمون کنترلی با روش علمی قرار نداد.
در آلمان هم موسسهٔ پژوهشی علمی شبه علم، همه ساله با اعلام فراخوان از افرادی که مدعی بهرهمندی از نیروها و قوای خارقالعادهٔ فراطبیعی هستند میخواهند این تواناییها را در معرض آزمون بگذارند. در کشور ما نیز فالگیرها و رمالها و درمانگرهای جعلی بازار پرسودی دارند.
ویدئوهایی که از خوردن میخ و فرو بردن سیخ در بدن منتشر میشود یا تصاویر جعلی و نقل قولهای دست چندم از یک رویداد به ظاهر پارانرمال، چیزی را اثبات نمیکند.
اگر کسی را میشناسید که ادعا میکند میتواند با دستانش لامپ را روشن کند ذهن دیگران را بخواند یا اشیا را با قدرت ذهنش حرکت دهد، ما را بیخبر نگذارید.
گرداورنده: محمد مهدی رضایی
“سوشال مدیای آکادمی تلسی”
telsi.co
